α. Το σύνολο των Ελλήνων που ζει σ' όλα τα μέρη της γης. το ελληνικό έθνος.
β. Τον ελληνικό πολιτισμό.
γ. Τη μίμηση των ηθών, εθίμων και γενικότερα του ελληνικού πολιτισμού.
δ. Τη μετά το Μέγα Αλέξανδρο περίοδο της διάδοσης του πολιτισμού σε ξένους λαούς και τον πολιτισμό της εποχής εκείνης.
ε. Το φραστικό τρόπο ή την ελληνική λέξη που μεταφέρθηκε σε άλλη γλώσσα.
Η προσφορά της Ελλάδας στον Κόσμο
O παγκόσμιος πολιτισμός έχει τις ρίζες του στη χώρα μας. Οι αρχαίοι 'Έλληνες συνέλαβαν σε όλο το πλάτος και το βάθος τις μεγάλες ανθρώπινες αξίες και τις κατέστησαν τρόπο ζωής. Ο δαιμόνιος στοχασμός τους δεν επικεντρώθηκε μόνο στα οικονομικά, κοινωνικά και ηθικά πρoβλήματα, αλλά πρoσπάθησε να δώσει απαντήσεις και στις μεταφυσικές ανησυχίες. Οι προβληματισμοί τους υπήρξαν πρωτοποριακοί και απασχόλησαν το ελληνικό πνεύμα, όταν οι άλλοι λαοί ζούσαν σε πρωτόγονη κατάσταση. Μπορούμε, επομένως, να ισχυριστούμε, χωρίς υπερβολή, ότι οι πρόγονοί μας έθεσαν τις βάσεις του πολιτισμού. Αναφερόμαστε ενδεικτικά. σε μερικούς τομείς προσφοράς του αρχαίου, κυρίως, πολιτισμού μας, που αποτέλεσαν και αποτελούν την ουσία και του σημερινού πολιτισμού.
* Στον πνευματικό τομέα
-Η έρευνα και ο στοχασμός αποτέλεσαν τα κυρίαρχα στοιχεία του πνεύματος στην Αρχαία Ελλάδα. Εδώ για πρώτη φορά οι 'Έλληνες με το βαθυστόχαστο πνεύμα τους και μέσω της αμφιβολίας και της παρατήρησης έβγαλαν τον άνθρωπo από το μύθο και τον οδήγησαν στην επιστήμη. Με πρωτοπόρους τους Ίωνες φυσικούς φιλοσόφους έστρεψαν το νου του ανθρώπου στην έρευνα, στην αποκρυπτογράφηση των νόμων της φύσης και τον απομάκρυναν από την τυφλή αποδοχή των μυθολογικών ερμηνειών του κόσμου. Το μύθο αντικατέστησε η λογική επεξεργασία των δεδομένων.
-Εδώ για πρώτη φορά συστηματικοποιήθηκε η επιστημονική γνώση και καθoρίστηκαν οι λογικές κατηγoρίες και οι πνευματικές έννοιες. Η Φιλοσοφία, τα Μαθηματικά, η Φυσική θεμελιώθηκαν στη χώρα μας και εδώ διατυπώθηκαν θεμελιακά ερωτήματα για το Θεό, τη ζωή και τον κόσμο. Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι, ο Σωκράτης, ο Πλάτων, οι σοφιστές, ο Δημόκριτος, ο Αριστοτέλης, ο Ευκλείδης και ο Αρχιμήδης είναι μερικοί από τη χορεία των πρωτοποριακών αυτών πνευμάτων .
-Οι αρχαίοι 'Έλληνες, επίσης, είδαν τη γνώση στην πραγματική της διάσταση. Γνώση του φυσικού κόσμου και γνώση του εαυτού μας. Το «γνώθι σαυτόν» αποτέλεσε κύρια επιδίωξη και υπήρξε κύριος συντελεστής, για να γίνει ο πολίτης «καλός καγαθός». Προορισμός της γνώσης: όχι η γνώση για τη γνώση αλλά η γνώση για τον άνθρωπο. Γι ' αυτό και η παιδεία τους ήταν ανθρωποκεντρική. Κέντρο αναφοράς τους ο άνθρωπος και τα προβλήματά του. Η τραγική του διάσταση, η ζωή και ο θάνατος ήταν στο επίκεντρο των προβληματισμών τους. Η σύγχρονη φιλοσοφία εξετάζοντας παρόμοια θέμα- τα στηρίζεται στα έργα των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων.
-Στις μέρες μας που η στυγνή εξειδίκευση και ο τεχνολογικός μονόδρομος στέγνωσαν την ψυχή μας, νέκρωσαν την ευαισθησία μας και μας μετέβαλαν σε μονοδιάστατα καταναλωτικά όντα, σε στιγμές περίσκεψης, αντιλαμβανόμαστε την αναγκαιότητα της ανθρωποκεντρικής παιδείας, Δεν αρνούμαστε την προσφορά της τεχνολογικής εκπαίδευσης, αλλά επιθυμούμε τη σύζευξή της με την ανθρωπιστική παιδεία. Η ολοκλήρωση του ανθρώπου δε θα επιτευχθεί, αν η πολιτεία, μέσω των προγραμμάτων εκπαίδευσης, δε θέσει τον άνθρωπο στο κέντρο των ενδιαφερόντων της. Το δρόμο τον έχει δείξει ο κλασικός κόσμος.
* Στον ηθικό τομέα
-Το περιεχόμενο των εννοιών ήθος και ηθική συγκεκριμενοποιήθηκε και οριοθετήθηκε στη χώρα μας. Εδώ για πρώτη φορά ο ηθικός προβληματισμός αποτέλεσε μέλημα ζωής και καθορίστηκαν τα στοιχεία εκείνα μέσω των οποίων δομείται η ηθική προσωπικότητα. Κορυφώσεις που επιβεβαιώνουν την αντίληψη αυτή αποτελούν ο Σόλων, ο Κλεισθένης, ο Περικλής, ο Αριστείδης, που αποκλήθηκε και δίκαιος, καθώς και ο Σωκράτης.
-Στην αρχαία Ελλάδα ο άνθρωπος αντιμετωπίστηκε ως αξία και όχι ως μέσο για την επιτυχία σκοπών και στόχων. Εδώ δόθηκε η νοηματική διάσταση στις έννοιες «καλό», «κακό», «δίκαιο» και «άδικο». Απ' εδώ, επίσης, ξεπήδησε η αντίληψη για την ανωτερότητα της ηθικής ζωής από τη βιολογική.
-Η έννοια, εξάλλου, του μέτρου από τους αρχαίους 'Έλληνες καθιερώθηκε ως κανόνας και τρόπος ζωής. Τα «μηδέν άγαν», «μέτρο χρω» και «μέτρον άριστον» αποτέλεσαν και αποτελούν και σήμερα αιώνιες επιταγές και υποθήκες. Στην εποχή μας μάλιστα, που χαρακτηριστικό της είναι η υπερβολή
σ' όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, αποκτούν ιδιαίτερη σημασία.
-Με τις ηθικές αντιλήψεις των Ελλήνων αποκτά κυριολεκτικό περιεχόμενο και η έννοια άνθρωπος: άνθρωπος < άνω + θρώσκω (= τείνω, υψώνομαι) = εξευγενίζoμαι, αναβαθμίζομαι.
* Στον κοινωνικό τομέα
-Οι κοινωνικές αρετές αποτέλεσαν πρωταρχικό στόχο για τους 'Έλληνες. Ο διάλογος, που αποτελεί το κυριότερο μέσο για την επικοινωνία των ανθρώπων και την επίλυση των διαφορών, γεννήθηκε στη χώρα μας. Ο Σωκράτης τον καθιέρωσε ως μέσο διδασκαλίας και έρευνας και από τότε αποτελεί την αποτελεσματικότερη μέθοδο για τη διερεύνηση, κατανόηση και επίλυση τόσο των ατομικών, όσο και των κοινωνικών προβλημάτων.
-Εδώ, επίσης, καθιερώθηκαν θεσμοί και αρχές που ευνόησαν την κοινωνική ζωή. Η φιλία, η φιλοξενία, η συνεργασία, η αλληλοβοήθεια, η άμιλλα, η αποβολή του εγωισμού και του ατομισμού είναι μερικές από τις κοινωνικές αρετές που γεννήθηκαν και μεσουράνησαν στη χώρα μας και από εδώ προωθήθηκαν σε όλες τις χώρες του κόσμου.
-Εξάλλου η αντίληψη της προώθησης του κοινωνικού συμφέροντος έναντι του ατομικού υιοθετήθηκε, κυρίως, από τους αρχαίους 'Έλληνες. Ο θεσμός των λειτουργιών επιβεβαιώνει περίτρανα την αντίληψή τους για το κοινωνικό συμφέρον. Η συνειδητοποίηση, επίσης, της άποψης του Αριστοτέλη πως «όταν ευτυχεί το όλον, ευτυχεί και το μέρος» καθιέρωσε έναν ιδανικό τρόπο κοινωνικής ζωής.
* Στον πολιτιστικό -καλλιτεχνικό τομέα
-Οι 'Έλληνες συνέλαβαν το απόλυτο κάλλος Η αποφυγή των υπερβολών, η καθιέρωση της αναλογίας, η κομψότητα και η χάρη αποτελούν αιώνια πρότυπα καλλιτεχνικής δημιουργίας. Σκοπός του αρχαίου 'Έλληνα δεν ήταν μόνο να τέρψει αισθητικά, αλλά μέσα από το ωραίο να προβληματίσει. Σμίλευαν με τέχνη το μάρμαρο και κατάφεραν να εμφυσήσουν σ' αυτό πνοή ζωής, Τα καλλιτεχνικά δημιουργήματα έφεραν τη σφραγίδα του στοχασμού και παρουσίαζαν το ήθος μιας εποχής. Σ' αυτά διακρινόταν η ταύτιση του Λόγου με το δημιούργημα. Ο Παρθενώνας, οι Κούροι και οι Κόρες δε μας τέρπουν μόνο για τις θαυμάσιες αναλογίες, αλλά και μας διδάσκουν για την κοινωνική, ηθική, θρησκευτική, πολιτική και οικονομική ζωή της εποχής στην οποία δημιουργήθηκαν .
-Οι αρχαίοι 'Έλληνες δίδαξαν στον κόσμο ότι η συγκίνηση προέρχεται από το απλό και όχι το περίτεχνο και λαβυρινθώδες. Δεν είχαν σκοπό να θαμπώσουν με το καλλιτεχνικό δημιούργημα. Με τρόπο απλό και ειλικρινή αποτύπωναν στο έργο τους αυτό που αισθάνονταν η ερμητικότητα δεν είχε θέση στα έργα τους, και γι ' αυτό η τέχνη τους είχε καθολικότητα.
* Στον πολιτικό τομέα
-Η χώρα μας μπορεί να καυχιέται, γιατί εδώ γεννήθηκε και απόκτησε ουσιαστικό περιεχόμενο ο πολιτικός βίος. Οι έννοιες πόλη, πολίτης, ελευθερία, δημοκρατία, ισηγορία, παρρησία, αξιοκρατία στην Ελλάδα πήραν την πραγματική τους διάσταση. Εδώ απόκτησαν πλάτος και βάθος. 'Όταν οι αρχαίοι 'Έλληνες θεσμοθετούσαν κανόνες και θεμελίωναν τη δημοκρατία, οι άλλοι λαοί ζούσαν σχεδόν σε πρωτόγονη κατάσταση. Στη χώρα μας για πρώτη φορά δημιουργήθηκε στο λαό πολιτική συνείδηση και η συμμετοχή στην πολιτική ζωή αποτελούσε βασικό καθήκον και αναφαίρετο δικαίωμα. Το ερώτημα: «τίς αγορεύειν βούλεται;» απευθυνόταν σ' όλους ανεξαίρετα τους πολίτες της Αθήνας και επιβεβαιώνει τις δημοκρατικές διαδικασίες που ακολουθούσαν οι 'Έλληνες στη λήψη των πολιτικών αποφάσεων. Ο λόγος και ο αντίλογος, η θέση και η αντίθεση, που οδηγούσαν στη σύνθεση, αποτελούσαν την πεμπτουσία της δημοκρατίας τους. Οι ίδιες αρχές αποτελούν και σήμερα το βάθρο και την ουσία της δημoκρατίας.
-Ο πολίτης στην εκκλησία του Δήμου διαμόρφωνε τον τρόπο διακυβέρνησης και με την αδέσμευτη ψήφο του επέλεγε και τις προσωπικότητες που θα υλοποιούσαν καλύτερα τις πολιτικές αποφάσεις. Η άρνηση προσφοράς υπηρεσιών στην πολιτεία, η αποστασιοποίηση και η ιδιώτευση αποτελούσαν μεμπτή στάση ζωής. Η άποψη του Θουκυδίδη: «τόν μηδέν τώνδε (των πολιτικών) μετέχοντα ουκ απράγμονα, αλλ' αχρείον νομίζομεν» (Θουκυδίδης, Επιτάφιος, κεφ. 40) είναι αποκαλυπτική. Η εκκλησία του Δήμου στον πολιτικό τομέα και η Ηλιαία στον τομέα της δικαιοσύνης αποτελούν αδιάψευστους μάρτυρες της υψηλής πολιτικής συνείδησής τους. .
* Στον εθνικό τομέα
-Τις έννοιες «πατρίδα» και «έθνος» τις αντιμετώπιζαν στη σωστή τους διάσταση. Αγωνίζονταν με αυταπάρνηση για την υπεράσπισή τους. 'Ύψιστο αγώνισμά τους η συντριβή των βαρβάρων και η απαλλαγή από κάθε εξαναγκασμό. Απαραίτητη προϋπόθεση για κάθε πρόοδο θεωρούσαν την ύπαρξη ελευθερίας στην πολιτεία τους. Βαθύ πιστεύω τους «τό εύδαιμον τό έλεύθερον».
-Είναι απαραίτητο να επισημανθεί πως οι αρχαίοι 'Έλληνες οριοθετούσαν ορθά την έννοια του πατριωτισμού και ποτέ δεν έφταναν στη ρατσιστική αντιμετώπιση των άλλων λαών. Παραδέχονταν ότι οι πολιτισμοί είναι συμπληρωματικοί.
* Στον ψυχολογικό τομέα
-Τα άτομα στην αρχαία Ελλάδα δεν κλείνονταν ποτέ στον εαυτό τους δεν ήταν αντικοινωνικά και δυσπροσάρμοστα. Καθημερινά βρίσκονταν στα γυμναστήρια, στη Βουλή και στα δικαστήρια. Γέμιζαν, επίσης, τα θέατρα και παρακολουθούσαν και συμμετείχαν στις γιορτές. Τα συμπόσια, εξάλλου, αποτελούσαν τρόπο ζωής.
-Οι 'Έλληνες αντιμετώπιζαν τη ζωή στην πραγματική της διάσταση. Ο θάνατος γι ' αυτούς αποτελούσε φυσική εξέλιξη, ήταν αδήριτος νόμος, και γι’ αυτό δεν τους κυρίευε το υπαρξιακό άγχος, που δημιουργεί πλήθος ψυχολογικών προβλημάτων και αναστέλλει κάθε δραστηριότητα. Η αισιοδοξία για τη ζωή, η απόλαυση των αγαθών της, αλλά και η συνειδητοποίηση της παροδικότητάς της είναι αντιλήψεις και στάση ζωής, που εκπορεύτηκαν από τη χώρα μας.
* Στον τομέα της συνεργασίας
-Οι αμφικτιονίες, με τις οποίες οι αρχαίοι 'Έλληνες έλυναν ειρηνικά τα προβλήματά τους, αποτέλεσαν στις νεότερες εποχές τον πρόδρομο της Κοινωνίας των Εθνών (Κ.τ.Ε.) και στις μέρες μας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.), της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (Ε.Ο.Κ.), καθώς και άλλων διεθνών ενώσεων. 'Οπως τότε, έτσι και σήμερα τα προβλήματα που απασχολούν τις κοινωνίες επιλύονται με διεθνή συνεργασία. Το οικολογικό, η πείνα και εξαθλίωση στον τρίτο κόσμo και μια σειρά άλλων προβλημάτων είναι αδύνατον να επιλυθούν παρά μόνο με την κοινή προσπάθεια και την ισότιμη συνεργασία.
* Στο βιολογικό τομέα
-Οι αρχαίοι 'Έλληνες έδιναν ιδιαίτερη σημασία στην ανάπτυξη του σώματος, που επιτυγχανόταν με την υγιεινή διατροφή και την άσκηση. Είχαν συνειδητοποιήσει πως μόνο μέσα σ' ένα γερό σώμα μπορεί να φωλιάσει ένα δυνατό πνεύμα. Το «νους υγιής έν σώματι υγιεί», που μέχρι και τις μέρες μας διατηρεί τη διαχρονικότητά του, αποτελούσε γι' αυτούς απόλυτη πίστη. Την ίδια, εξάλλου, αντίληψη επιβεβαιώνουν τα γυμναστήρια και τα στάδια που υπήρχαν σε κάθε αρχαία ελληνική πόλη, αλλά πολύ περισσότερο οι Πανελλήνιοι αγώνες με κορυφαίους τους Ολυμπιακούς. Οι μεγάλες γιορτές στην αρχαιότητα δεν είχαν μόνο θρησκευτικό και πνευματικό περιεχόμενο, αλλά απέβλεπαν και στην άσκηση του σώματος. Το στεφάνι ελιάς που έπαιρναν οι νικητές των αγώνων φανερώνει πως οι αρχαίοι 'Έλληνες αντιμετώπιζαν τον αθλητισμό στην ορθή του διάσταση. Η αντίληψη των Ελλήνων για τη σωματική άσκηση και τη σημασία του αθλητισμού, γενικότερα, αποτελεί και σήμερα τη βάση για την ανάπτυξη όχι μόνο του ανθρώπινου σώματος, αλλά και την επικοινωνία και την προσέγγιση των λαών. Απτή απόδειξη της παραδοχής αυτής είναι οι Ολυμπιάδες, οι παγκόσμιοι αγώνες που γίνονται κάθε τέσσερα χρόνια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου