Ελλάδα και Ευρώπη!

«Είναι φανερό πως με την εξέλιξη και των υλικών και των πνευματικών συνθηκών της ζωής μας η Ελλάδα ολοένα παύει πια να είναι μια καθυστερημένη επαρχιακή γωνιά της Ευρώπης στα σύνορα της ανατολίτικης βραδυπορίας προς το σύγχρονο πολιτισμό. Οι μεγάλοι οικονομικοί και κοινωνικοπολιτικοί ανταγωνισμοί του ευρωπαϊκού κόσμου έχουν άμεσο αντίκτυπο στη ζωή μας, τα προβλήματα της ευρωπαϊκής ζωής είναι και προβλήματα δικά μας, όλο το πνευματικό και οικονομικό υπόστρωμά μας επηρεάζεται γοργά και άμεσα από τις ροπές, τις μεταπτώσεις, τους ανταγωνισμούς που συγκλονίζουν και καθορίζουν και διαμορφώνουν τη σύγχρονη ζωή».

Αφού εκθέσετε τις απόψεις σας σχετικά με τις παραπάνω σκέψεις, να αναφέρετε:

α) Ποιους επηρεασμούς δέχεται η χώρα μας από την Ευρώπη;

β) Πιστεύετε πως η Ελλάδα μπορεί να παίξει ενεργό ρόλο στις ευρωπαϊκές εξελίξεις και με ποιον τρόπο;

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:

Η Ευρώπη των μεταπολεμικών χρόνων χαρακτηρίζεται από την κοινή προσπάθεια όλων των κρατών για πρόοδο και ευημερία που θα βασίζεται σε ένα πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης. Μέσα σε αυτόν τον ευρωπαϊκό χώρο ιδιαίτερη θέση κατέχει η Ελλάδα κυρίως γιατί αποτελεί το σύνορο μεταξύ της Δύσης και του κόσμου της Ανατολής. Ειδικότερα, μετά την ένταξη της u960 πατρίδας μας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, οι σχέσεις της με τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη έγιναν ακόμη στενότερες, με αποτέλεσμα όλες οι εξελίξεις και οι μεταβολές που σημειώνονται στα κράτη αυτά να επηρεάζουν άμεσα και την Ελλάδα.

ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ:

Αναφορά στην Ελλάδα:

1. Βελτίωση των υλικών και πνευματικών συνθηκών τα τελευταία χρόνια.

2. Άνοδος του βιοτικού και μορφωτικού επιπέδου.

3. Ένταξη στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα.

Αναφορά στη γενικότερη κατάσταση της Ευρώπης:

1. Μεγάλη τεχνολογική πρόοδος.

2. Οικονομικοπολιτικοί ανταγωνισμοί.

3. Οξύτατα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα.

4. Νέοι τρόποι ζωής.

5. Αναθεώρηση πολλών ιδεών και αξιών.

Η Ελλάδα, σαν κομμάτι της υπόλοιπης Ευρώπης και κυρίως μέσα από την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, επηρεάζεται θετικά και αρνητικά σε όλους τους τομείς της ζωής από τις εξελίξεις που σημειώνονται στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο.

ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΙ:

ΘΕΤΙΚΟΙ:

1. Πολιτική ζωή: βελτίωση των πολιτικών δομών μέσα στα πλαίσια της Ευρώπης (νόμος – δίκαιο κ.τ.λ.).

2. Οικονομία: άνοδος του οικονομικού επιπέδου με τη βοήθεια των ευρωπαϊκών κατακτήσεων στο χώρο αυτό.

3. Πολιτισμός: πολιτιστική συνεργασία και ανανέωση με τη βοήθεια καινούριων πολιτιστικών και φιλοσοφικών ρευμάτων της Ευρώπης.

4. Κοινωνική οργάνωση.

ΑΡΝΗΤΙΚΟΙ:

1. Τα μεγάλα προβλήματα της Ευρώπης έχουν άμεσο αντίκτυπο στην Ελλάδα: ανεργία – πληθωρισμός – ευρύτερες κοινωνικές ανισότητες – κυρίως οικονομικά προβλήματα.

2. Κίνδυνος εθνικής και πολιτιστικής αφομοίωσης: απώλεια της εθνικής ταυτότητας και της πολιτιστικής ιδιαιτερότητάς μας.

ΜΕ ΠΟΙΟ ΤΡΟΠΟ Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΙΞΕΙ ΕΝΕΡΓΟ ΡΟΛΟ ΣΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ:

1. Με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.

2. Με το σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό.

3. Με τις πολιτικές παραδόσεις της που χαρακτηρίζονται από την προσήλωση της χώρας μας στους δημοκρατικούς θεσμούς.

4. Με ορισμένους τομείς της οικονομικής ζωής που παρουσιάζουν ιδιαίτερη άνθιση π.χ. γεωργία – ναυτιλία – εμπόριο – τουρισμός.

Γιάννα Σαμαρά

Περιβάλλον

Φτάσαμε σ’ ένα σημείο της ιστορίας που είναι απαραίτητο να κατευθύνουμε τις ενέργειές μας σ’ όλο τον κόσμο με περισσότερη προσοχή και φροντίδα για τις συνέπειες που αυτές προκαλούν στο περιβάλλον. Η άγνοια και η αδιαφορία μπορούν να επιφέρουν εκτεταμένες και ανεπανόρθωτες ζημιές στο γήινο περιβάλλον από το οποίο εξαρτάται η ζωή μας και η ευημερία μας» (Διακήρυξη των Ενωμένων Εθνών για το ανθρώπινο περιβάλλον).

Στο παραπάνω απόσπασμα θίγεται ένα από τα βασικότερα προβλήματα της εποχής μας, η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.

α) Αναφερθείτε στα αίτια που προκαλούν τη διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας και στις συνέπειες που αυτή επιφέρει.

β) Με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι μπορεί να αναχαιτιστεί η καταστροφή της φύσης;

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:

Με τη μέθοδο της επαναδιαπραγμάτευσης. Αναφερόμαστε στη ρύπανση του περιβάλλοντος, την εξάντληση των πρώτων υλών, τη διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας.

ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ:

ΟΡΙΣΜΟΣ:

Με τον όρο «φύση» εννοούμε τον οργανικό και ανόργανο κόσμο που περιβάλλει τον άνθρωπο, τη βιόσφαιρα που έχει ανάγκη ο άνθρωπος για να επιζήσει.

Στη φύση τίποτα δεν είναι τυχαίο, τα πάντα βρίσκονται σε σχέση άμεσης ή έμμεσης αναγκαιότητας. Η φύση λειτουργεί καθοριστικά και αποφασιστικά για κάθε τομέα της ανθρώπινης ζωής. Ο άνθρωπος είναι αναπόσπαστα δεμένος μαζί της, απ’ αυτήν αντλεί τις πρώτες ύλες για την τροφή, την ενδυμασία, την κατοικία και την υγεία του. Πέρα απ’ αυτό η φύση στήριξε τη ζωή του ανθρώπου, με αποτέλεσμα ν’ αποτελέσει και αφετηρία στοχασμού.

Λέγοντας καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος εννοούμε την εξάντληση των φυσικών πόρων, καθώς και τη ρύπανση της φύσης από τον άνθρωπο. Υπεύθυνος γι’ αυτή την καταστροφή είναι αποκλειστικά ο άνθρωπος, ο οποίος με τη στάση του και τις ενέργειές του προκάλεσε τη διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας.

Α1 ΑΙΤΙΕΣ:

1. Η βιομηχανική ανάπτυξη και η τεχνολογική πρόοδος αποτελούν τις βασικότερες αιτίες της καταστροφής. Η κατάσταση επιδεινώθηκε σε επικίνδυνο βαθμό μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο.

2. Ο καταναλωτικός χαρακτήρας της σύγχρονης ζωής και η τάση για υλικό ευδαιμονισμό επιτάσσουν την αλόγιστη εκμετάλλευση και «αφαίμαξη» της φύσης.

3. Η άρνηση λήψης ουσιαστικών προστατευτικών μέτρων (φίλτρα στις βιομηχανικές μονάδες). Η εγκληματική αυτή ενέργεια στηρίζεται στην αισχροκέρδεια, επειδή τα προστατευτικά φίλτρα κοστίζουν ιδιαίτερα ακριβά και μειώνουν των παραγωγή.

4. Τα διάφορα χημικά παρασκευάσματα, οι συνθετικές ύλες και τα γεωργικά φάρμακα αποτελούν σοβαρές αιτίες ρύπανσης, αφού δεν αποικοδομούνται στη φύση.

5. Τα βιομηχανικά απόβλητα και τα λύματα των εργοστασίων διοχετεύονται αυτούσια στη φύση, χωρίς προηγουμένως να έχουν υποστεί βιολογικό καθαρισμό.

6. Η υπερβολική και απρογραμμάτιστη συγκέντρωση πληθυσμού στα αστικά κέντρα.

7. Η έκλυση ραδιενέργειας από πυρηνικά ατυχήματα (Τσερνομπίλ) και οι πυρηνικές δοκιμές.

8. Οι πετρελαιοκηλίδες που καταλήγουν στη θάλασσα από ατυχήματα ή ναυάγια.

9. Οι πυρκαγιές και οι εμπρησμοί με σκοπό την οικοπεδοποίηση.

10. Γενικότερα, η απουσία κρατικής μέριμνας και η αδιαφορία των πολιτών.

Α2 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ:

Οι συνέπειες της καταστροφικής επέμβασης του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον αφορούν τόσο τη φύση όσο και τον ίδιο.

1. Πρώτα απ’ όλα καταστρέφονται στοιχεία που είναι απαραίτητα για τη ζωή (οξυγόνο, υδρογόνο, άζωτο…).

2. Η συνεχής «αφαίμαξη» της φύσης οδήγησε στην εξάντληση των φυσικών πόρων (πετρέλαιο, μέταλλο, δάση).

3. Ο αέρας, το νερό, το έδαφος μολύνονται με ανεπανόρθωτες συνέπειες για τα ζώα και τον άνθρωπο.

4. Όλα τα παραπάνω ευθύνονται για τη διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας, καθώς σπάνια είδη ζώων εξαφανίζονται, επειδή δεν μπορούν να επιζήσουν στις νέες συνθήκες.

5. Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η αλλαγή στις κλιματολογικές συνθήκες ορισμένων περιοχών (ιδιαίτερα των αστικών) είναι απόρροια της επέμβασης του ανθρώπου στη φύση.

6. Επίσης, αναφέρουμε την καταστροφή του ενάλιου πλούτου (ψάρια, θαλάσσια φυτά…).

7. Σημαντική φθορά υφίστανται και τα αρχαιολογικά μνημεία. Απειλείται έτσι η πολιτιστική μας κληρονομιά, που διατηρήθηκε για αιώνες.

8. Το φυσικό τοπίο έχει υποστεί ανεπανόρθωτη παραμόρφωση (κτίρια – μεγαθήρια, απρογραμμάτιστη δόμηση, αφισοκολλήσεις, λατομεία…).

9. Τα καυσαέρια, η ηχορύπανση, το νέφος αποτελούν πια χαρακτηριστικά των σύγχρονων μεγαλουπόλεων.

Η διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας πλήττει ιδιαίτερα τον άνθρωπο, αφού κι αυτός αποτελεί μέρος της φύσης. Η ψυχοπνευματική του υπόσταση συνδέεται άρρηκτα με αυτή, γιατί η φύση αποτελεί πηγή μάθησης και έμπνευσης. Εκτός όμως από τον κλονισμό του ψυχοπνευματικού κόσμου του ανθρώπου, η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος προκάλεσε μια σειρά από προβλήματα υγείας όπως: αύξηση των καρδιοπαθειών και των θανάτων από καρκίνο, διάφορες ασθένειες που προέρχονται από νευροπάθειες, εκνευρισμός και συστηματική φθορά της ψυχικής υγείας.

Β’ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ:

Θα ήταν ουτοπία η πραγμάτωση του ισχυρισμού ότι μπορούμε να επαναφέρουμε τη φύση στην αρχική της κατάσταση. Δυστυχώς, η φθορά είναι ανεπανόρθωτη. Τα παρακάτω μέτρα έχουν σκοπό την αναχαίτιση της καταστροφής.

1. Η περιβαλλοντική αγωγή απαραίτητη και αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος θα πρέπει να διακρίνεται για την ευαισθησία του και την υπεύθυνη συμπεριφορά του προς το προς το φυσικό περιβάλλον.

2. Προγραμματισμένη βιομηχανική ανάπτυξη, χρήση προστατευτικών φίλτρων από τις βιομηχανίες και θέσπιση αυστηρών ποινών για τους παραβάτες.

3. Ειδική προστασία των φυσικών πηγών.

4. Αξιοποίηση ενέργειας που προέρχεται από τη φύση (αιολική, ηλιακή).

5. Βιολογικός καθαρισμός των αποβλήτων, ανακύκλωση.

6. Πρέπει να ενδιαφερθεί και η πολιτεία και τα μεμονωμένα άτομα.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

Συμπερασματικά, αναφέρουμε πως ο σύγχρονος άνθρωπος θα πρέπει να συνειδητοποιήσει την ανάγκη επιστροφής στη φύση. Πρέπει να αλλάξει η αντίληψη για τη ζωή. Κάτι τέτοιο δε σημαίνει ότι θα απορρίψουμε το σύγχρονο πολιτισμό, αλλά ότι θα εκλογικεύσουμε τις απαιτήσεις μας, ώστε να δώσουμε τη δυνατότητα στη φύση να έχει πάντα αποθέματα και να διατηρεί την ισορροπία της.

Γιάννα Σαμαρά

Πολιτική απάθεια

Ο Θουκυδίδης στον «Επιτάφιό» του χαρακτηρίζει όχι σαν φιλήσυχο, αλλά σαν «αχρείο», άχρηστο πολίτη αυτόν που δεν ενδιαφέρεται για τα κοινά.

Κατά την άποψή σας δικαιολογείται αυτός ο χαρακτηρισμός;

Ποια είναι τα αίτια και οι συνέπειες της αδιαφορίας των πολιτών για τα κοινά στη σύγχρονη κοινωνία;

Με ποιους τρόπους θα μπορούσε ν’ αντιμετωπιστεί;

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:

Το άτομο είναι δεμένο με άρρηκτη σχέση αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης με το κοινωνικό του περιβάλλον. Όπως έδειξε η εμπειρία, για να προοδεύσει ο άνθρωπος πρέπει να ζει μέσα σε μια κοινωνία που ευημερεί. Κοινό στοιχείο, λοιπόν, των ανθρώπων μιας κοινωνίας, είναι ότι οι πολίτες συμμετέχουν στα κοινά και ενδιαφέρονται για τα κοινωνικά προβλήματα που προκύπτουν. Υπάρχουν όμως άτομα που δεν αισθάνονται την κοινωνική τους ευθύνη – που είναι η πρώτη αρετή του πολίτη – που αδιαφορούν. Είναι δηλαδή παθητικοί δέκτες που δεν ενδιαφέρονται για την πολιτεία, καθώς και για τα οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά και πολιτιστικά θέματα που την απασχολούν.

ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ:

Συμμετοχή στα κοινά σημαίνει ενεργό στάση απέναντι στην πολιτική και κοινωνική ζωή. Σημαίνει δημοκρατία που την πραγματώνει η συμμετοχή του λαού. Σημαίνει εμπιστοσύνη στις πολιτικές αξίες, σημαίνει μεταρρυθμιστική διάθεση και κριτική απέναντι στην εξουσία.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ:

Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι η πολιτική είναι η φροντίδα των κοινών υποθέσεων της πόλης από τους ίδιους τους πολίτες. Στην αρχαία Αθήνα ένας νόμος του Σόλωνα υποχρέωνε κάθε πολίτη να ενταχθεί σε κάποια πολιτική παράταξη στις εμφύλιες διαμάχες. Όποιος έμενε ουδέτερος έχανε τα πολιτικά του δικαιώματα, γιατί θεωρούνταν άχρηστος.

«ΑΧΡΕΙΟΣ»: ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΥ

Ο υπεύθυνος πολίτης δε γεννιέται αλλά γίνεται μέσα από δύο διαδικασίες: την πολιτική κοινωνικοποίηση και την πολιτική συμμετοχή.

Πολιτική κοινωνικοποίηση: είναι η διαδικασία, κατά την οποία ο άνθρωπος μεταβάλλεται σε πολίτη, με τη μετάδοση από την κοινωνία γνώσεων, στάσεων και αξιών.

Πολιτική συμμετοχή: είναι η προαιρετική ομαδική ή ατομική συνεργασία των μελών μιας κοινωνίας στα κοινά, που μετατρέπεται σε πράξη με τη συμμετοχή στις εκλογές των αιρετών αρχόντων και με παρακολούθηση και ενδιαφέρον για τα πολιτικά συμβάντα.

Χωρίς αμφιβολία η πολιτικοποίηση, που καταλήγει σ’ ενεργούς πολίτες, είναι απαραίτητη για την πολιτική δημοκρατία και αναγκαία προϋπόθεση της «καλής» και ομαλής λειτουργίας της.

Ο ΑΔΙΑΦΟΡΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΚΟΙΝΑ ΑΝΘΡΩΠΟΣ:

1. Αφήνει την τύχη της πολιτείας στα χέρια των δημαγωγών και των καιροσκόπων, των φιλόδοξων τυράννων και των υποψηφίων δικτατόρων. Βοηθάει, δηλαδή, άθελά του στην επικράτηση και στην εδραίωση τυραννικού και ολοκληρωτικού καθεστώτος.

2. Πιστεύει ότι η ιδιωτική ότι η ιδιωτική και η δημόσια ζωή είναι δύο κύκλοι που πρέπει να διαχωριστούν και ότι επιτελεί τα πολιτικά του καθήκοντα συμμετέχοντας μόνο στις εκλογές και δεν ελέγχει την κυβέρνηση κατά τη διάρκεια της θητείας της.

3. Αφήνει τις υποθέσεις που τον αφορούν να πάρουν τον κατήφορο της καταστροφής, μεταθέτοντας τις ευθύνες της αποτυχίας του στους συμπολίτες του και στους πολιτικούς. Ο ίδιος είναι αδρανής και αδιάφορος.

4. Παράλληλα, o μη συμμετέχων στα κοινά, είναι συνήθως δειλός, παθητικός, ανεύθυνος και ευθυνόφοβος. Είναι ενσάρκωση της φιλοσοφίας του «δε βαριέσαι», θεατής και όχι πρωταγωνιστής της κοινωνικής ζωής.

5. Δε συντελεί και δεν εργάζεται για τη βελτίωση της κοινωνίας. Έτσι μετατρέπεται σε αντικείμενο και όχι σε υποκείμενο της ιστορίας.

6. Μετατρέπεται σε «παράσιτο» που μαζί με τους ομοίους του δε βοηθούν στην επίλυση των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών και πολιτιστικών προβλημάτων της κοινωνίας. Έτσι η κοινωνία οδηγείται σε οπισθοδρόμηση.

Γι’ αυτό το λόγο το άτομο λογαριάζεται ως αλλοτριωμένο, ασυνείδητο, ανεύθυνο. Ο χαρακτηρισμός, λοιπόν αχρείος, για τον πολίτη που δεν ενδιαφέρεται για τα κοινά είναι εύστοχος. Ο πολιτισμός θεωρείται και είναι προϊόν συλλογικής δράσης. Ο άνθρωπος που είναι αμέτοχος στην κοινωνική ζωή και άρα και στην κοινωνική εξέλιξη συντελεί στην τελμάτωση του πολιτισμού.

ΑΙΤΙΑ:

1. Η έλλειψη πολιτικής διαπαιδαγώγησης από τους φορείς που είναι υπεύθυνοι, δηλαδή από την οικογένεια, το σχολείο, την κοινωνία.

2. Η ανευθυνότητα και η ανωριμότητα των πολιτών. Πολιτική είναι η τέχνη του «άρχειν» και του «άρχεσθαι» και η τέχνη να μετέχει κανείς αποτελεσματικά στα κοινά. Τα άτομα που δε συνειδητοποιούν αυτήν την ευθύνη, γίνονται υπήκοοι, έρμαια της όποιας εξουσίας.

3. Η ιδιοτέλεια. Ο άνθρωπος προτάσσει το ατομικό του συμφέρον, το «εγώ» στο «εμείς».

4. Το καταναλωτικό πρότυπο που προβάλλεται στους ανθρώπους, τους δημιουργεί μια τάση ιδιοποίησης όλο και περισσότερων υλικών αγαθών, ενώ το χρήμα αναδύεται σε μοναδική αξία. Έτσι ο άνθρωπος αδιαφορεί για το συνάνθρωπο, την πολιτεία, την ηθικότητα σκοπών και μέσων.

5. Ο ατομικισμός και ο ανταγωνισμός. Το ατομικό συμφέρον κυριαρχεί, ο άνθρωπος αλλοτριώνεται, δε λαμβάνει υπόψη του τον κοινωνικό χαρακτήρα της ανθρώπινης ύπαρξης, γίνεται ατομιστής, αδιάφορος για τα κοινά.

6. Η απολιτική σκέψη προβάλλεται ως μόδα. Γεγονός που ξεκινά από την έντονη αμφισβήτηση της κομματικοποίησης εκείνης, που οδηγεί στο φανατισμό και τη μισαλλοδοξία και καταλήγει στην πλήρη πολιτική αδιαφορία.

7. Η επικράτηση μιας ιδεολογικής σύγχυσης, λόγω της ύπαρξης πολλών ιδεολογικών ρευμάτων στην εποχή μας. Συνέπεια αυτής της σύγχυσης είναι ο αρνητισμός, ο μηδενισμός, η αδιαφορία για τα κοινά, φαινόμενα που παρουσιάζονται κυρίως στους νέους.

8. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δε χρησιμοποιούνται σωστά. Πολλές φορές τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ξεφεύγουν από την αποστολή τους, παραπληροφορούν το κοινό, το μετατρέπουν «σε ευσυγκίνητη και εύπλαστη μάζα». Τότε τα άτομα αμορφοποιούνται, χάνουν την ατομική τους ευθύνη, μετατρέπονται σε άβουλα όντα, αποπροσανατολισμένα και απολιτικά.

9. Η συμπεριφορά των πολιτικών, που είναι οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι του λαού. Εκμεταλλεύονται τη θέση τους για την ικανοποίηση των προσωπικών τους φιλοδοξιών, απογοητεύοντας το λαό με τη συμπεριφορά τους.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ:

1. Ο αδιάφορος πολίτης τορπιλίζει τη δημοκρατία και ευνοεί τον καιροσκοπισμό και τη δημαγωγία. Επιτρέπει σε επίδοξους τυράννους να ανεβούν στα αξιώματα.

2. Η αδιαφορία αντιτίθεται στην ολοκλήρωση του ανθρώπου (ψυχοπνευματική καλλιέργεια, ηθική τελείωση, κατάκτηση της κοινωνικής και πολιτικής ιδιότητας). Το αδιάφορο για τα κοινά άτομο, αρνείται την πολιτική του υπόσταση και την κοινωνική του ευθύνη, άρα αλλοτριώνεται.

3. Η έλλειψη προβληματισμού, η παθητική στάση, η αδιαφορία καταστρατηγεί κάθε έννοια υπευθυνότητας, άρα και ελευθερίας του πολίτη, αφού ανοίγει το δρόμο στον πολιτικό εκφυλισμό. Οι άνθρωποι γίνονται όχλος.

4. Εξαφανίζεται κάθε μορφή ελέγχου και διαλόγου. Τότε η δημοκρατία μετατρέπεται σε απλή επίφαση. Το βάρος της πολιτικής ευθύνης ανατίθεται στους επαγγελματίες πολιτευτές. Ο λαός δε συμμετέχει στα κοινά, παρά μόνο παίρνοντας μέρος στις εκλογές και η κοινωνική ηγεσία από τη στιγμή που δεν ελέγχεται παύει να είναι εκφραστής της συλλογικής βούλησης.

5. Η πολιτεία οδηγείται σε στασιμότητα. Οι πολίτες δεν προωθούν τα κοινά συμφέροντα. Οι ίδιοι ναρκοθετούν τα θεμέλια της κοινωνικής ανάπτυξης και ισορροπίας.

6. Οι άνθρωποι, μη ξέροντας πως αλλιώς να καλυτερεύσουν τη ζωή τους, πως ν’ αποφασίζουν οι ίδιοι για ό,τι τους αφορά, οδηγούνται σε πράξεις βίας και γίνονται αντικοινωνικοί.

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ:

Η άσκηση πολιτικής δεν είναι δικαίωμα μόνο, είναι και υπέρτατο και ιδίως στον αιώνα μας, «αιώνα των μαζών» και της ετεροκατεύθυνσης. Βέβαια, η πολιτική είναι ο κατεξοχήν τομέας δράσης του σκεπτόμενου και συνειδητού ανθρώπου. Η δραστηριοποίηση λοιπόν του ατόμου είναι το αποτέλεσμα της γνώσης και της κατανόησης του κοινωνικού χώρου, των αναγκαιοτήτων που διαμορφώνουν και καθορίζουν την κοινωνική πορεία.

Αναγκαία είναι, λοιπόν, η πολιτική κοινωνικοποίηση των ατόμων που οδηγεί σε «ωριμότητα» και πολιτική συμμετοχή, που δημιουργεί συνείδηση ευθύνης. Η πολιτική κοινωνικοποίηση συντελείται μέσω:

1. Της οικογένειας. Η υγιής πολιτική κοινωνικοποίηση του παιδιού είναι θέμα συμπεριφοράς των γονιών. Οι γονείς λειτουργούν ως πρότυπα για το παιδί και η πολιτική τους στάση θα επηρεάσει σημαντικά την κοινωνική συμπεριφορά του παιδιού.

2. Του σχολείου. Το παιδί κοινωνικοποιείται πολιτικά μέσα από τα ειδικά μαθήματα, όπως είναι η αγωγή του πολίτη, η ιστορία, η κοινωνιολογία. Επιπρόσθετα, ο δημοκρατικός τρόπος διδασκαλίας, η προώθηση του διαλόγου και της συνεργασίας, καθώς και η σωστή λειτουργία των μαθητικών κοινοτήτων, θα συντελέσουν στο να προετοιμαστούν οι αυριανοί πολίτες.

3. Των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Με τον τρόπο που σχολιάζουν τα πολιτικά γεγονότα, με την ποιότητα της ενημέρωσης πάνω σε κοινωνικοπολιτικά θέματα προσφέρουν στο άτομο μια ευρύτερη αντίληψη του κόσμου, που θ’ αποτελέσει τη βάση των πολιτικών του επιλογών και της συμμετοχής του στα κοινά.

4. Των συλλόγων (αθλητικών, πολιτιστικών, πολιτικών). Συμβάλλουν στην ανάπτυξη του συλλογικού πνεύματος.

5. Της πολιτείας. Μέσω των δημοκρατικών θεσμών παιδεύει τους πολίτες και τους εθίζει σ’ ένα δημοκρατικό τρόπο ζωής.

6. Των ατόμων. Η πολιτική ωριμότητα είναι και υπόθεση καθαρά ατομική, εξαρτάται από τα προσωπικά ενδιαφέροντα του ατόμου, από την παιδεία του, από τη διάθεση συμμετοχής του στα κοινά.

7. Των πολιτικών. Να φροντίσουν επιτέλους για το καλό του συνόλου.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

Κύριο, λοιπόν, μέλημα για την εύρυθμη λειτουργία μιας κοινωνίας είναι η δημιουργία υπεύθυνων και συνειδητοποιημένων πολιτών, απαλλαγμένων από μισαλλοδοξία και φανατισμούς, δογματισμούς και προκαταλήψεις, με γνώση της αλληλεξάρτησης ατόμου – κοινωνίας, μακριά από μικροκομματικά συμφέροντα.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η πολιτική συνείδηση είναι ασπίδα, που προφυλάσσει από τη χειραγώγηση, την υποτέλεια και τον αποπροσανατολισμό, ενώ η συμμετοχή στα κοινά αποτελεί εγγύηση της ελευθερίας του ατόμου και της ευημερίας της κοινωνίας.

Νέοι και γλώσσα

Είναι γενικά αποδεκτό πως μέσα στα πλαίσια της ελληνικής πολιτιστικής παράδοσης εμφανίζεται έντονο, τα τελευταία χρόνια, το φαινόμενο της κρίσης της γλώσσας. Ιδιαίτερα επικεντρώνεται το πρόβλημα στους νέους, υπό την έννοια ότι σ’ αυτούς γίνεται φανερή μια γλωσσική πενία.

Αφού αναζητήσετε τα γενικότερα αίτια για τη γλωσσική κρίση που επικρατεί στη χώρα μας σήμερα να επικεντρώσετε το ενδιαφέρον σας στην αναζήτηση των χαρακτηριστικών της γλώσσας των νέων και των παραγόντων που συνετέλεσαν στη διαμόρφωσή της. Ποιες συνέπειες έχει η φθορά της γλώσσας και με ποιους τρόπους είναι δυνατό να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα;

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:

Η έντονη ανάγκη της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων, μετά τη συγκρότηση οργανωμένων κοινωνιών, εκφράστηκε με τη χρησιμοποίηση ποικίλων τρόπων, όπως χειρονομίες και μιμητική. Ωστόσο, με τη γλώσσα ικανοποιούνται πληρέστερα οι απαιτήσεις για συνεννόηση και αρμονική συμβίωση. Μέσω της γλώσσας ο άνθρωπος εκφράζει και προσδιορίζει τον εσωτερικό και εξωτερικό του κόσμο και επικοινωνεί ουσιαστικά με το συνάνθρωπό του. Η γλώσσα αντικατοπτρίζει την πολιτιστική παράδοση κάθε κοινωνίας όμως, ταυτόχρονα, αποτελεί και ενεργό παράγοντα της σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας. Ως ένα ενεργό πολιτιστικό δυναμικό υπόκειται πάντοτε σε κοινωνικές μεταβολές που στοχεύουν στην εξυπηρέτηση των συλλογικών αναγκών. Έτσι, αυτή η συνεχής μεταβολή και διαμόρφωση της γλώσσας επηρεάζει και καθορίζει το βαθμό επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. Στη σύγχρονη εποχή, όμως, υπάρχει κρίση επικοινωνίας που παρουσιάζεται έντονη και στη γλώσσα. Μια εκδήλωση αυτής της κρίσης στη γλώσσα αποτελεί η τυποποίηση και η συρρίκνωση της γλωσσικής έκφρασης των νέων.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ:

Η κρίση αυτή διαφαίνεται και στην ελληνική γλώσσα, που είναι μια από τις πιο πλούσιες γλώσσες του κόσμου για την πλουσιότητα των εκφραστικών στοιχείων που διαθέτει, αλλά και για την ικανότητά της να δημιουργεί καινούρια εκφραστικά σχήματα. Το γλωσσικό πρόβλημα επικεντρώνεται στη συρρίκνωση γλωσσικών εκφραστικών μέσων και στην αποδυνάμωση και βαθμιαία μείωση του λεξιλογικού πλούτου, που χρησιμοποιεί ο μέσος Έλληνας.

ΑΙΤΙΑ:

1. Η έλλειψη επικοινωνίας, η αποξένωση ανάμεσα στους ανθρώπους, ιδίως των μεγάλων πόλεων. Ο σύγχρονος Έλληνας έχει αλλοτριωθεί σε μεγάλο βαθμό, γεγονός που οδηγεί στην απομόνωσή του, κυρίως, στις μεγαλουπόλεις. Αφού λοιπόν η γλώσσα στηρίζεται στην επικοινωνία και με δεδομένο ότι ο σύγχρονος Έλληνας δεν επικοινωνεί, άρα η γλώσσα βρίσκεται σε κρίση. Η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων προσδιορίζεται από σχέσεις τυπικές, απρόσωπες και επιφανειακές. Το φαινόμενο αυτό επιτείνεται στις απρόσωπες μεγαλουπόλεις όπου παρά το πλήθος των ανθρώπων κυριαρχεί η μοναξιά. Εκτός από την έλλειψη επικοινωνίας οι ανθρώπινες σχέσεις έχουν εμπορευματοποιηθεί, καθώς ο άνθρωπος χρησιμοποιεί το συνάνθρωπό του ως αντικείμενο εκμετάλλευσης. Επομένως, κρίση επικοινωνίας σημαίνει ταυτόχρονα και κρίση της γλώσσας.

2. Η γενικότερη πολιτιστική κρίση, η πνευματική υποβάθμιση, η οποία προκύπτει από το χρησιμοθηρικό τρόπο ζωής, και η καταναλωτική νοοτροπία που χαρακτηρίζουν την εποχή μας. Πράγματι, πνεύμα φτωχό σε γνώσεις και ιδέες συνεπάγεται και φτωχή γλώσσα. Η γλώσσα, επομένως, απλά δηλώνει την πνευματική ανεπάρκεια και την ηθική παρακμή της κοινωνίας του «έχειν», της κοινωνίας της αφθονίας, αλλά και της απληστίας.

3. Η ιδιοτέλεια και το έντονο πνεύμα του ατομικισμού που κυριαρχεί, φαινόμενα που οδηγούν στην αδιαφορία για τις κοινές υποθέσεις του κράτους. Ο πολίτης ενδιαφέρεται για την εξυπηρέτηση του προσωπικού του συμφέροντος και απέχει u945 από τις συλλογικές κοινωνικές προσπάθειες. Άρα, παύει να επικοινωνεί και συνεπώς δε χρειάζεται τη γλώσσα, της οποίας η κρίση αντικατοπτρίζει και την κρίση της ευρύτερης κοινωνικής ζωής.

4. Η λειτουργία των μέσων μαζικής ενημέρωσης τα οποία φέρουν ευθύνη για τη γλωσσική πενία. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης καθιερώνουν μια επικοινωνία μονόδρομη. Έχοντας αναλάβει σε μεγάλο βαθμό την ψυχαγωγία του σύγχρονου ανθρώπου αναπαράγουν τη λογική των συνθημάτων μεταβάλλοντας, ταυτόχρονα, τη γλώσσα σε μία γλώσσα φτωχή που χαρακτηρίζεται από συνθηματικό, τηλεγραφικό ύφος. Έτσι, στην προσπάθειά τους να εξυπηρετήσουν συμφέροντα εμπορικά οδηγούν και τη γλωσσική έκφραση στην εμπορευματοποίηση.

Κυρίως ο συνθηματολογικός  χαρακτήρας της γλώσσας διαφαίνεται μέσα από την προβολή των διαφημιστικών μηνυμάτων.

Από τη στιγμή που βασική επιδίωξη είναι η προσέλκυση του καταναλωτικού κοινού, ο λόγος δε θεωρείται κυρίαρχο στοιχείο, αλλά συμπληρωματικό της εικόνας. Στη διαφήμιση χρησιμοποιούνται λέξεις και φράσεις ηχηρές που μπορούν να θέλξουν τους καταναλωτές, ώστε ν’ αγοράσουν τα προϊόντα. Το λεξιλόγιο, από την άλλη πλευρά, περιορίζεται και συρρικνώνεται σ’ όσο γίνεται λιγότερες λέξεις, με συνέπεια η γλωσσική επικοινωνία να χάνει τη σημασία της και τη σαφήνεια. Παράλληλα και η χρησιμοποίηση ξένων εκφραστικών τύπων τείνει ν’ αποτελέσει κυρίαρχο φαινόμενο μέσα από τη λειτουργία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και ειδικότερα της διαφήμισης με αντίκτυπο στην πολιτιστική παράδοση και ανάπτυξη της χώρας.

5. Το γεγονός ότι οι Νεοέλληνες δε διαβάζουν βιβλία, με αποτέλεσμα να στερούνται τη δυνατότητα πλουτισμού του λεξιλογίου και της γενικότερης καλλιέργειάς τους.

6. Η απομάκρυνση των πνευματικών ανθρώπων από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο που αποτελεί και το αναγνωστικό κοινό. Αυτό το φαινόμενο οφείλεται στο γεγονός πως οι πνευματικοί άνθρωποι μιλούν και χρησιμοποιούν στα έργα τους μια γλώσσα διαφορετική απ’ αυτή του λαού. Πολλές φορές οι λογοτέχνες υιοθετούν μια ακατανόητη γλώσσα με συνέπεια ν’ αδυνατούν να θέσουν προβληματισμούς, να συμβάλλουν, ουσιαστικά, στην πνευματική καλλιέργεια του λαού, επιτείνοντας τη σύγχυση που κυριαρχεί στον πολιτιστικό χώρο.

7. Η διγλωσσία που ταλαιπώρησε για πολλά χρόνια την Ελλάδα προκαλώντας σύγχυση στους ανθρώπους σχετικά με τους εκφραστικούς τρόπους και τα σχήματα που έπρεπε να χρησιμοποιούν. Η γλωσσική διαμάχη που ξέσπασε μεταξύ διαφόρων γλωσσικών κινημάτων έληξε στα χίλια εννιακόσια εβδομήντα πέντε (1975) , οπότε αποφασίστηκε η καθιέρωση της δημοτικής Νεοελληνικής ως επίσημης γλώσσας του κράτους. Ωστόσο, το χρονικό διάστημα που πέρασε από την κατάργηση της διγλωσσίας που βασάνιζε τη γλώσσα δεν ήταν αρκετό, ώστε να ξεπεραστούν όλες οι δυσκολίες που δημιουργούν εμπόδια στην επικράτηση μιας μορφής γλώσσας κοινά αποδεκτής.

8. Η κομματική συνθηματολογία. Στην εποχή μας στο χώρο της πολιτικής, ολοένα και συχνότερα ο πολιτικός λόγος αντικαθίσταται από την κομματική συνθηματολογία. Ο πολιτικός άνδρας στην προσπάθειά του να εντυπωσιάσει το λαό στον οποίο απευθύνεται αξιοποιεί το σύνθημα, τις ηχηρές λέξεις. Μ’ αυτόν τον τρόπο, όμως, καταργείται ο πολιτικός διάλογος και νεκρώνεται η ικανότητα του λαού να αναπτύσσει την κρίση του, ώστε να ερμηνεύει τα πολιτικά φαινόμενα και τις εξελίξεις.

9. Η κρίση που διέρχεται το εκπαιδευτικό σύστημα καθιστώντας προβληματική τη γλωσσική κατάρτιση των μαθητών. Πολλά είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα το σχολείο, όπως έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής, δανειστικών βιβλιοθηκών, μετάδοση αναφομοίωτων, στείρων γνώσεων που οδηγεί στη διαμόρφωση μιας απομνημονευτικής παιδείας, ελλιπής διδασκαλία των νέων ελληνικών. Τα φαινόμενα – προβλήματα αυτά λειτουργούν ως αρνητικοί καταλύτες που απομακρύνουν τους νέους από το διάβασμα και οδηγούν στη λεξιλογική – εκφραστική φτώχεια και κατ’ επέκταση στην κρίση της γλώσσας.

10. Η έντονη τάση της ξενομανίας και του μιμητισμού που χαρακτηρίζει τον τρόπο ζωής των σύγχρονων Ελλήνων, καθώς και το κυρίαρχο αντιπαραδοσιακό πνεύμα. Η συχνή χρήση ξένων λέξεων οι οποίες αντικαθιστούν τις ελληνικές οδηγεί στην παραφθορά και αλλοίωση της ελληνικής γλώσσας, υποβαθμίζοντας την ποιότητα της ελληνικής γλωσσικής και γενικότερα πολιτιστικής δημιουργίας.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ:

Η κρίση της γλώσσας στη χώρα μας διαφαίνεται κυρίως στην τυποποίηση και τη συρρίκνωση της γλωσσικής έκφρασης των νέων. Το πρόβλημα δεν εστιάζεται στη λεκτική ανεπάρκεια αλλά στο ότι έχει υιοθετηθεί από τους νέους ένας άλλος γλωσσικός κώδικας.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΩΝ ΝΈΩΝ:

Οι νέοι λοιπόν, χρησιμοποιούν μια γλώσσα που διαφέρει από το γλωσσικό κώδικα της υπόλοιπης κοινωνίας. Η γλώσσα αυτή διακρίνεται από το φτωχό λεξιλόγιο, στοιχείο που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη μόρφωση και τις εμπειρίες των νέων. Ενώ οι νέοι, σήμερα, αποκτούν μια υψηλή μόρφωση μέσα απ’ όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης – μέση, ανώτερη και ανώτατη – και διακρίνονται για τον πλούτο των εμπειριών τους, αντίθετα μιλούν μία γλώσσα λιτή που είναι γεμάτη από παραφθορές και νοηματικές εφευρέσεις. Επίσης, ο γλωσσικός τους κώδικας διακρίνεται από στερεότυπες εκφράσεις και συνθηματολογικές διατυπώσεις που περιορίζουν τη ζωντάνια, τη δύναμη και την εκφραστικότητα της ελληνικής γλώσσας.

Χαρακτηριστική εκδήλωση αυτής της ιδιότυπης γλώσσας είναι η χρησιμοποίηση πολλών ξένων λέξεων και φράσεων στη θέση των ελληνικών, αλλά και εκφράσεων που συνθέτουν την «αργκό» γλώσσα. Αυτή η μορφή γλωσσικής επικοινωνίας δεν είναι δυνατό να γίνει κατανοητή από την ευρύτερη γλωσσική κοινότητα παρά μόνο από τους νέους. Περιγράφεται μάλιστα με τον όρο «αισχρολογία».

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ:

Εκτός από τα γενικότερα αίτια που οδηγούν στην αλλοίωση της ελληνικής γλώσσας, είναι αναγκαίο ν’ αναζητηθούν και οι ειδικότερες αιτίες και οι παράγοντες εκείνοι, που συνδέονται στενά με τις σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες, και συντελούν στη διαμόρφωση της ιδιόμορφης αυτής νεανικής γλώσσας.

ΝΕΟΙ – ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΑΙΤΙΕΣ:

Η βασικότερη αιτία της διαμόρφωσης του ιδιόμορφου αυτού κώδικα επικοινωνίας προσδιορίζεται από την έντονη και συνεχή προσπάθεια των νέων να διαφοροποιηθούν και να ξεχωρίσουν από τους μεγάλους.

Το διαχρονικό αυτό φαινόμενο εκδηλώνεται μέσα από την έντονη αμφισβήτηση που ασκούν οι νέοι στα πεπραγμένα των μεγάλων, απογοητευμένοι από τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα, για την οποία τους θεωρούν υπεύθυνους. Μέσα στο γενικότερο κλίμα της πολύπλευρης κοινωνικής κρίσης οι νέοι κατηγορούν τους μεγάλους για υποκρισία που την έχουν αναγάγει σε κανόνα της κοινωνικής ζωής, για την υιοθέτηση της συμβατικότητας, της ασυνέπειας όσον αφορά τα λόγια και τις πράξεις τους. Έτσι, οι νέοι βλέποντας τα οράματά τους για ένα καλύτερο – ειρηνικό και δίκαιο – κόσμο να καταρρίπτονται, αξίες και ιδανικά να περνούν μια έντονη κρίση, έρχονται σε σύγκρουση με την κοινωνική αυτή κατάσταση και κατ’ επέκταση με πολιτιστικά αγαθά και αξίες, όπως είναι η γλώσσα.

Γίνεται λοιπόν κατανοητό πως η διαφοροποίηση των νέων από τον κόσμο των μεγάλων εκδηλώνεται μέσα από ποικίλους τρόπους, όπως η ψυχαγωγία, η ενδυμασία αλλά και η γλώσσα. Γι’ αυτό χρησιμοποιούν ένα διαφορετικό γλωσσικό κώδικα, ώστε να μη γίνονται κατανοητοί από τους μεγαλύτερους και έτσι να δείξουν ότι διαφοροποιούνται απ’ αυτούς. Επομένως, η ομιλία μιας «διαφορετικής» γλώσσας δημιουργεί και την ξεχωριστή προσωπικότητα και στάση ζωής των νέων, ενώ, ταυτόχρονα, τους κατατάσσει σε μια αυτόνομη και ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα, η οποία διακρίνεται από την αποδοχή των ίδιων αξιών και ιδεολογιών.

Είναι απαραίτητο να προστεθεί ακόμη πως αυτός ο τυποποιημένος, συνοπτικός και στερεότυπος τρόπος ομιλίας και επικοινωνίας των νέων οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στην τυποποίηση που έχει κυριαρχήσει στην εποχή μας. Μια εποχή που κύρια χαρακτηριστικά της αποτελούν η ομοιομορφία ζωής, η μηχανοποίηση, η μαζοποίηση και η ισοπέδωση των ιδιαίτερων ατομικών χαρακτηριστικών των ανθρώπων. Αυτά τα αρνητικά κοινωνικά φαινόμενα αποτυπώνονται στην ομιλία των νέων που βιώνουν εντονότερα τις σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ:

Η σοβαρότητα του φαινομένου της γλωσσικής φθοράς πιστοποιείται και από τη διαβρωτική επίδραση που ασκεί σε ζωτικούς τομείς της ατομικής και κοινωνικής δραστηριότητας.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ:

1. Η γλώσσα αποτελεί το καλύτερο μέσο επικοινωνίας με το οποίο ο άνθρωπος έρχεται σε επαφή με το κοινωνικό του περιβάλλον αλλά και εκφράζει τον εσωτερικό του κόσμο. Όταν, όμως, παραγκωνίζεται και στρεβλώνεται, τότε ο άνθρωπος αδυνατεί να εντοπίσει και να διατυπώσει με τρόπο σαφή τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Έτσι οδηγείται σε μια πνευματική και διανοητική νωθρότητα που τον εμποδίζει να διατηρεί πάντα τη σκέψη του σε εγρήγορση και γενικά όλες τις νοητικές λειτουργίες του, γεγονός που επιφέρει πνευματική αποτελμάτωση.

2. Από την άλλη πλευρά, η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων καθίσταται προβληματική, καθώς οι νέοι γλωσσικοί κώδικες, που έχουν δημιουργηθεί ως άμεση απόρροια της μαζοποιημένης έκφρασης, στερούνται τη ζωντάνια και την εκφραστικότητα, την πολυσημία και το λεξιλογικό πλούτο της αναλλοίωτης γλώσσας. Άρα, παρεμποδίζεται η προσπάθεια κατανόησης και επαφής με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να απομονώνονται, να γίνονται εσωστρεφείς, στοιχεία που επιδεινώνουν τις ήδη διαταραγμένες – απρόσωπες, τυπικές, επιφανειακές – σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Κυρίως, όμως, παρεμποδίζεται η διεξαγωγή ενός γόνιμου και εποικοδομητικού διαλόγου σ’ όλους τους τομείς της ανθρώπινης ζωής – οικονομία, παιδεία, οικογένεια, πολιτική – φαινόμενο που ενισχύει το γενικότερο κλίμα της αντιπαλότητας και του έντονου ανταγωνισμού που χαρακτηρίζει την κοινωνία.

3. Γενικότερα, κρίση της γλώσσας σημαίνει κρίση του πολιτισμού, εφόσον αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του, είναι η ίδια πολιτισμός. Από τη στιγμή που φθείρεται η γλώσσα οδηγείται, ταυτόχρονα, σε παρακμή και ο πολιτισμός, αφού σ’ εθνική κλίμακα η γλώσσα αποτελεί μέρος του εθνικού πολιτισμού. Σε εθνικό επίπεδο λοιπόν, καταστροφή της εθνικής γλώσσας σημαίνει αδυναμία διατήρησης και μετάδοσης της πολιτιστικής παράδοσης, γεγονός που αμβλύνει την εθνική ταυτότητα και συνείδηση. Επομένως, δημιουργούνται πολλαπλοί κίνδυνοι εθνικής εξάρτησης και υποδούλωσης από τη στιγμή που η γλώσσα αδυνατεί να διαμορφώσει την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του έθνους.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ:

Γι’ αυτό πρέπει να καταβληθούν συντονισμένες προσπάθειες για τη διαφύλαξη της ελληνικής γλώσσας, που είναι η πλουσιότερη στον κόσμο, ώστε να διατηρηθεί ταυτόχρονα αναλλοίωτη η πολιτιστική μας παράδοση.

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ:

1. Αρχικά, επιβάλλεται η συνειδητοποίηση από τα μεμονωμένα άτομα της σπουδαιότητας του γλωσσικού προβλήματος. Αυτό αποτελεί ένα ουσιαστικό βήμα για την αντιμετώπισή του.

2. Μετά τη συνειδητοποίηση, είναι αναγκαία η αποκατάσταση της γλώσσας μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία. Και αυτό θα γίνει με τη σωστή διδασκαλία των νέων ελληνικών στα σχολεία, που θα στηρίζεται σε σύγχρονες μεθόδους και θα συνοδεύεται από μια αύξηση των ωρών. Είναι απαραίτητα λοιπόν κάποια επιμορφωτικά σεμινάρια για τους εκπαιδευτικούς. Παράλληλα, το σχολείο κρίνεται σκόπιμο να εμφυσήσει στους μαθητές την αγάπη για τη μάθηση μέσα από τη διαλεκτική σχέση μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών.

3. Εκτός όμως του ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει η εκπαίδευση για την επίλυση του προβλήματος αυτού, απαιτείται η φροντίδα και δραστηριοποίηση της πολιτείας για τη διαμόρφωση ενός κοινωνικού περιβάλλοντος πλούσιου σε πνευματικά ερεθίσματα, ώστε οι νέοι, κυρίως, άνθρωποι να στραφούν στη λογοτεχνία μέσα από την οποία θα επιτύχουν την πνευματική τους εξύψωση. Προς αυτήν την κατεύθυνση θα συμβάλλει η δημιουργία βιβλιοθηκών, καθώς και η διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων, εφόσον πρώτα έχει επιτευχθεί πολιτιστική υποδομή με τη δημιουργία αντίστοιχων κέντρων.

4. Ακόμη, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν χρέος να καταβάλουν συντονισμένες προσπάθειες, ώστε να περιοριστούν τα φαινόμενα των γλωσσικών αυθαιρεσιών. Αυτό θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα με τη φιλολογική επιμέλεια των ειδήσεων και των άρθρων που χρησιμοποιούνται για την ενημέρωση. Μια άλλη ουσιαστική συμβολή τους στην άνοδο της ποιοτικής στάθμης της γλώσσας είναι η προώθηση του καλού βιβλίου.

5. Για την άμβλυνση του φαινομένου θα πρέπει να εργαστεί και η πνευματική ηγεσία της χώρας. Η βοήθειά τους στην άνοδο του πνευματικού επιπέδου του λαού και στη γενικότερη πολιτιστική αναβάθμιση του έθνους θεωρείται αποφασιστική.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

Κρίνεται λοιπόν αναγκαία η ενεργοποίηση των μεμονωμένων ατόμων και της πολιτείας για τη διάσωση της γλώσσας, όχι μόνο επειδή θεωρείται αναγκαία για την κάλυψη των μεγάλων επικοινωνιακών αναγκών της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας αλλά και για ένα εξίσου σοβαρό λόγο. Η κρίση της γλώσσας αντικατοπτρίζει αυτήν την ίδια την κρίση του έθνους. Επομένως, ο αγώνας για τη διατήρηση της γλωσσικής μας ταυτότητας είναι ταυτόχρονα αγώνας και για τη διατήρηση της ίδιας της ελληνικότητάς μας. Και ο αγώνας αυτός, κυρίως στις μέρες μας, πρέπει να δοθεί και πρέπει να είναι νικηφόρος.